12 Eylül 2020

Nolan tarzı James Bond: Tenet ‘Anlamaya çalışma, hisset’

Christopher Nolan'ın  merakla beklenen filmi Tenet 26 Ağustos'ta izleyici ile buluştu. Pandemi döneminde iki kez ertelen filmin oyuncu kadrosunda John David Washington, Robert Pattinson, Elizabeth Debicki, Dimple Kapadia, Martin Donovan, Fiona Dourif, Yuri Kolokolnikov, yer alıyor. IMAX ile 70mm tekniklerinden yararlanılarak beyaz perdeye taşınan Tenet 150 dakika. Yapımın müzikleri ise Ludwig Göransson'a ait.

Bilim-kurgu, casusluk ve aksiyon içerikli yapım ilk hafta 53 milyon dolar hasılat ederek önemli bir başarıya imza attı. Türkiye'de ise toplamda 57.182 biletli seyirci tarafından seyredildi. Yapılan yorumlara bakılırsa pandemi şartlarında bu sayı beklenenin üstünde.

Sinema sektörünün bu dönem ve şartlardaki son umudu Tenet dünyayı büyük bir tehlikeden kurtarmak için savaşan kahramanın hikayesini konu ediyor. Filmde kahramanın adı geçmiyor.  Gerçek zamanın ötesinde bir yerde uluslararası casusluk görevini yerine getirmeye çalışan kahraman, dünyayı kurtarabilmek için savaşmak zorunda.

Yapım ilk olarak adıyla dikkatleri üzerine çekiyor. Tenet İngilizce çevirisiyle ‘ilke' kelimesine karşılık geliyor. Ancak biraz araştırınca Tenet'in Latince bir kelime olduğunu öğrendim. Hatta adı külle gömülü bir şehir olan Herculaneum'da graffito olarak bulunan bir palindromda geçiyor.  Sator Meydanı olarak adlandırılan bu palindrom, Latince yazılmış bir cümleden oluşuyor: Sator Arepo Tenet Opera Rotas. Anlamı ise şöyle; Ekici Arepo çarkları çabayla tutar. Bu kelimelerin hepsi aynı zamanda filmde de geçiyor. Sator baş kötü karakterimizin adı, Arepo çalınan tabloya verilen isim, Rotas filmde geçen nakliye şirketinin adı, Film bir opera gösterisiyle açılıyor. Tenet ise gizli birliğin adı. Hal böyle olunca “Film iyi ki Türkiye'de orijinal adı olan ‘Tenet' ile çıkmış” dedim.  Yapımımız bu haliyle sınırları zorlayan çeviri facialarında kurtuluyor.

Yıllardır bir James Bond filmi çekmek isteyen Nolan, Tenet ile bu isteğini yerine getirmiş. James Bond filmlerinin sadece casusluk temasını almayan Nolan, kahramanımıza jilet gibi takım elbiseler giydirerek Daniel Craig'e göz kırpmış. Kabul edelim kahramanımızı canlandıran John David Washington takımların içinde göz dolduruyor.

Nolan casusluk filminde de kendi gösteriyor. Klasik casusluk temasının üzerine bilim kurgu ekleyerek yapıma yeni bir boyut kazandıran Nolan adete yapıma imzasını atıyor. Yani kimin yaptığını bilmeden izlerseniz direk ‘Bu Nolan'dan çıkma' dersiniz.

James Bond'un bilim kurgu tarzına evriltildiğini de görmüş olduk. Bilimsel verilerden yola çıkarak yapıma zamanda ters-yüz edilen insan ve nesneleri ekleyen Nolan  yine zamanda yolculuk yapan filmlere göre ‘zamanı' farklı bir yerden tutuyor. Bunu yaparken de sadece hayal gücünü kullanmıyor. Fizikçi Kip Thorne'a senaryoyu okutan ve yardım alan Nolan  yine de hikayenin bilimsel olarak doğru olduğunu iddia etmiyor. Sadece kabaca gerçek bilime dayandığını söylüyor.

Nolan'ın hikayesi entropiye dayanıyor. Entropi teorisine göre bir nesne için entropi akışını evirtebilirseniz, o nesne için zaman akışını tersine çevirebilirsiniz. Burada yine bilimin kötü yola düştüğünü görüyoruz. Ancak bir avuç iyi insan dünyayı kurtaracak ve bilimsel buluş yine herkesten gizlenecek merak etmeyin.

Tenet aksiyon sahneleri ile tüm eleştirmenlerden tam not alıyor. Buradaki önemli nokta Nolan'ın çok az efekt kullanması. Yeşil perdeye karşıtlığı ile bilinen Nolan filmde 280 özel efekt kullanmış. Hal böyle olunca da filmin bütçesi 205 milyon dolar olmuş. Ama Christopher Nolan bu. İlla her sahne gerçek mekanda çekilecek. Uçak mı patlamak istiyor o uçak patlayacak. Nolan aksiyon sevenler için efekt kullanmadan gerçek mekanlarda muazzam bir iş çıkarmış. Ancak yine bir ‘ama'mız var; karakterleri yüzeysel tutmuş. Karakterler filmin başında neredeyse, sonunda da aynı yerde.

Tenet en büyük eleştiriyi hikayesinin karmaşık olmasından ve izleyiciye açıklanmaya çalışılan teknik detaylardan alıyor. Nolan bu eleştirilere cevabı film içerisinde bir replikle vermiş; Anlamaya çalışma, hisset.

Korona döneminde sinema bileti fiyatları bu kadar düşmüşken ‘film sinemada izlenir' diyen Nolan'ın Tenet'ini de sinemada izleyin. Yapım Nolan filmleri içerisinde orta düzeyde olsa da vizyonda izlenebilecek en iyi filmlerden.